شخصی سازی

انتخاب رنگ

اندازه فونت

+آ -آ

شنبه ٠٣ آذر ١٤٠٣ |

اخبار > انجام رسم سنتی همیاری در پشم چینی در مناطق عشایری در فصل بهار

زندگی عشایر بر اساس تقویم طبیعت پیش می‌رود

انجام رسم سنتی همیاری در پشم چینی در مناطق عشایری در فصل بهار

عشایر در فصل بهار، آیین سنتی پشم‌ چینی دام را که رسمی بر پایه همیاری است را با آداب و رسوم خاص انجام می دهند.

همشهری ‌آنلاین – هر روز فصل بهار برای عشایر با فعالیت خاصی، از آیین شیردوشی گرفته تا رسم پشم‌چینی، همراه است. کارشناس میراث فرهنگی کرمانشاه در این خصوص می‌گوید: زندگی عشایر بر اساس تقویم طبیعت پیش می‌رود. آنان در فصل بهار لباس زمستانی را از تن دام بیرون می‌کنند و این کار به آیین پشم‌چینی معروف است و در کرمانشاه براساس آیین "گَل یا همیاری" اجرا می‌شود.

عزیز مصطفایی ادامه می دهد: این آیین به دلیل سختی و مشقتی که دارد، به همیاری گسترده نیاز دارد. برای پشم‌چینی محدودیت زمانی وجود دارد و پشم گوسفندان باید قبل از نخستین تجربه گرما چیده شود. هر خانواده به تنهایی از پس چیدن پشم دام در این بازه زمانی برنمی‌آید، از این رو هر خانواده، نوبت پشم‌چینی دارد که طبق آیین گَل با کمک خانواده‌های دیگر انجام می شود.

اجرای آیین همیاری در پشم چینی، از دام بزرگان ایل آغاز می‌شود و بعد نوبت اعضای کوچکتر ایل می رسد. پشم‌چینی توسط افرادی انجام می‌شود که در این کار خبره هستند. مصطفایی می‌گوید: ابزار پشم‌چینی یک قیچی ساده نیست بلکه تیغه‌ای شبیه قیچی است که دسته ندارد و در کف دست قرار می‌گیرد. در اصطلاح به قیچی پشم چینی "هَورِنَگ" می‌گویند و کار با آن برای اینکه به پوست گوسفندان آسیب نرسد، تبحر خاصی می‌خواهد. پشم‌چینی در اورامانات به "هَورِن" معروف است و قیچی پشم‌چینی در بین عشایر کهگیلویه و بویر احمد به "چَهره" شهرت دارد.

شست و شوی گوسفندان قبل از پشم چینی

یک روز قبل از شروع پشم‌چینی، شست و شوی گوسفندان توسط جوانان ایل انجام می‌شود تا هم پشم از گرد و خاک و حشرات موذی تمیز شود و هم فرآیند تبدیل پشم به الیاف در کارخانه راحت‌تر انجام شود. مصطفایی می‌گوید: در شکل سنتی، جلوی آب رودخانه را می‌بندند تا شبیه سد پشت آن آب جمع شود و گوسفندان را از آن عبور می‌دهند. آبگیر و برکه طبیعی هم برای این کار مناسب ‌است. جهاد کشاورزی کانال‌هایی را درست کرده که آب رودخانه به داخل آن هدایت می‌شود و گوسفندان را برای شستشو از داخل این کانال عبور می‌دهند.

مصطفایی که خود تجربه زیستن در ایل را دارد و حضور در مراسم پشم‌چینی را نیز تجربه کرده، ادامه می‌دهد: آیین گَل سبب می‌شود تا این کار سخت و طاقت‌فرسا به یک خاطره شاد یا به قول امروزی‌ها به فان تبدیل شود زیرا همه اعضای خانواده در آن حضور دارند. بچه‌ها که فرز و چابک هستند، دنبال گوسفندانی که دور شده‌اند، می‌دوند و آنها را برای پشم‌چینی می‌آورند و گاهی دست و پای آنها را می‌بندند. زنان پشم‌های چیده شده را در گونی جمع‌ می‌کنند. بعد از ناهار، بزرگترها حکایت تعریف می‌کنند و بعد از رفع خستگی، دوباره مشغول به کار می‌شوند. این رسم فقط به لطف دورهمی زنده مانده و تاکنون ادامه داشته است.

قربانی کردن در آیین پشم‌چینی

پشم‌چینی گوسفندان در بین عشایر مازندران به رسم "ورینا" معروف است. عشایر غرب مازندران به آن "گوسن برش" می‌گویند. عشایر معتقد هستند که قربانی کردن گوسفند در روز اول آیین پشم‌چینی سبب برکت می‌شود. رسم پشم‌چینی با به جا آوردن شکرگزاری از نعمات الهی و خواندن نماز باران پایان می‌یابد. پشم‌های چیده‌شده یا راهی کارخانه‌های نخ‌ریسی و بافندگی می‌شوند و یا با دستان هنرمند زنان عشایری ریسیده و به جاجیم، گلیم، فرش و سایر صنایع دستی تبدیل می‌شوند.