پایگاه اطلاع رسانی سازمان امور عشایر ایران در راستای سیاست های خبری و اطلاع رسانی خود و از طریق ارتباط با مدیران و دست اندرکاران امور عشایر کشور به ویژه مدیران امور عشایر استان ها، اطلاعات جامعی از عشایر استان های مختلف کشور و خدمات ارائه شده به آنان، به مخاطبین خود ارائه می دهد. این مصاحبه نیز در همین راستا با مهندس روح الله بهرامی مدیرکل امور عشایر فارس انجام شده است.  

 

       روابط عمومی و امور بین الملل سازمان امور عشایر

       گفتگو از : علیرضا رحیمی

 

 

س ـ  جناب آقای مهندس بهرامی با تشکر از فرصتی که در اختیار ما گذاشتید، لطفا جمعیت عشایری فارس و ایلات و طوایف   استان را معرفی کنید.

 

 جمعيت عشايری فارس بر اساس آخرین سرشماری عشایر کوچنده کشور در سال 1387، شامل 147790 نفر جمعیت در قالب 27279 خانوار است که 5/3درصد جمعيت استان و 5/12 درصد جمعيت عشاير کوچنده کشور را تشکيل مي دهند. این جمعیت با در اختیار داشتن بیش از سه میلیون راس دام  67درصد مراتع استان را در اختیار دارند.

عشاير استان فارس شامل 3 ايل بزرگ قشقايي، خمسه و لر(ممسني و بوير احمد عليا) و 8 طايفه مستقل  هستند. ايل قشقايي به 6 طايفه شامل طوایف عمله، شش بلوكي، دره شوري، فارسيمدان، كشكولي بزرگ و كشكولي كوچك تقسيم می شود. ايل خمسه نیز متشكل از 5 طایفه اينالو، عرب، باصري، نفر و بهارلو است. و ايل لر ممسني نیز شامل 4 طايفه جاويد (جاوي)، رستم، بكش و دشمن زياري و همچنین طوایف مستقل جشني، چهار راهي، جبل انارويه، كهمره سرخي، كهمره نودان، كهمره جروق، متفرقه محلي داراب و متفرقه محلي فيروزآباد می باشند.

 

 

س ـ  کوچ بهاره و پاییزه عشایر فارس در چ ماهی آغاز می شود و ییلاقات و قشلاقات عشایر استان و بیشترین جمعیت عشایری فارس در کدام مناطق استان حضور دارند؟

مناطق ييلاقي عشاير استان فارس در شهرستان هاي آباده، اقليد، بوانات، پاسارگاد، خرمبيد، ارسنجان، سپيدان، مرودشت و شيراز واقع است و ييلاق برخي از آنان نیز در استان هاي اصفهان و كهكيلويه و بوير احمد واقع شده است.

مناطق قشلاقي عشاير استان فارس نیز درشهرستان های ممسني، رستم، كازرون، فراشبند، فيروزآباد، قيروكارزين، خنج، لار، لامرد، مهر، استهبان، فسا، سروستان، داراب، زرين دشت و نيريز قرار دارد. همچنین قشلاق برخي از خانوار هاي عشايري فارس، در استانهاي بوشهر و كهكيلويه و بور احمد واقع است. شهرستان هاي مرودشت، كوار و سروستان به عنوان ميانبند عشاير استان فارس محسوب مي شوند.

مدت زمان حضور عشاير فارس در مناطق ييلاقي، قشلاقي و ميانبند بر اساس شرايط آب و هوايي و طوايف مختلف متفاوت است، ولي بطور متوسط معمولا عشاير استان حدود 4 ماه از سال را در ييلاق، 7 ماه از سال را در قشلاق و یک ماه را نیز در طول مسير كوچ و در ميانبند سپري مي کنند.

باید اشاره کرد که انتخاب مناسب ترين زمان براي آغاز كوچ، از مهمترين عوامل موفقيت كوچ عشایر به شمار مي آید. زمان كوچ بهاره عشایر فارس از اواخر اسفند ماه تا اواخر ارديبهشت ماه متغير است و زمان كوچ پائيزه آنان نیز از اواخر شهريور ماه تا حداكثر اواسط آبان ماه در نوسان است. زمان كوچ از سردسير به گرمسير و بالعكس، اگرچه ارتباط مستقيم با گرم و سرد شدن هوا دارد ولي دقيقاً نمي توان روز يا هفته معيني را در نظر گرفت، چرا كه تغيير هواي فصل بستگي دارد به وضعيت جّوي و ممكن است گرما و سرما، زودرس يا ديررس باشند.

بر اساس آمار های موجود شهرستان های ممسنی، کازرون، فراشبند، فیروزآباد، خنج، جهرم، فسا و قیروکارزین بیشترین جمعیت عشایر استان را دارا هستند.

 

س ـ  عمده ترین فعالیت ها  و خدمات رسانی به عشایر استان از سوی امور عشایر به ویژه در زمان کوچ عشایر در چه زمینه هایی انجام می شود؟

 

 

عمده ترین فعالیت ها و خدمات رسانی به عشایر استان شامل آبرساني سيار با تانكر، بهسازي چشمه، بهسازي قنوات، احداث آب انبار و سطح صيقلي، حفر و تجهيز چاه برای تامین آب شرب انسان و دام، راه سازي، راه گشايي و تامين سوخت خانوارها مي باشد. در زمان کوچ فعالیت های اداره کل امور عشایر شامل مدیریت کوچ، آبرسانی سیار و تامین آب شرب انسان و دام  و همکاری با سایر دستگاه ها در تامین امنیت کوچ عشایر است.

 

 

س ـ  یکی از فعالیت های مهمی که سازمان امور عشایر ایران به عشایر کشور ارائه می دهد اسکان عشایر با توجه به درخواست آنان است. تا کنون چه تعداد از عشایر فارس اسکان داده شده اند و میزان استقبال و رضایتمندی آنان از اسکان چگونه بوده است؟

 

در این خصوص تاکنون تعداد 183 كانون توسعه جهت ساماندهي عشاير استان مشخص شده است که از این تعداد  122 كانون توسعه هدايتي (برنامه ريزي شده) و 61 كانون توسعه حمايتي (خودجوش) است. از این تعداد کانون توسعه عشایری تعداد 103 کانون اسکان یافته و یا درحال اسکان می باشند و تعداد 80 کانون توسعه نیز شناسایی و در حال پیگیری جهت اسکان عشایر می باشند. تا کنون تعداد 6327 خانوار عشایری در کانون های اسکان ساکن شده اند و از امکانات و خدمات زیر بنایی برخوردار هستند. در مجموع میزان رضایت مندی خانوارهای عشایری فارس در سایت های اسکان بالا و تقاضاهای روز افزونی برای اسکان وجود دارد که در حال پیگیری هستیم.

 

 

س ـ   میزان اعتبارات در نظر گرفته شده برای امور عشایر فارس در سال 95 و 96 چه مقدار بود و آیا این میزان اعتبار جوابگوی فعالیت های شما و نیازمندی های عشایر استان است؟  

در  سال مالی 1395 مبلغ 311 میلیارد ریال اعتبار از منابع مختلف برای اجرای پروژه های حوزه عشایری استان فارس تصویب شد که میزان 23 درصد از سرجمع این اعتبارات تخصیص یافت که این میزان جوابگوی ارائه خدمات مطلوب به جامعه مولد عشایری فارس نیست زیرا اجرای اکثر پروژه ها در مناطق عشایری به دلیل بعد مسافت و سخت گذر بودن هزینه بسیار بالایی دارند.

در خصوص اعتبارات سال مالی 1396 نیز هنوز جلسه توزیع اعتبارات تشکیل نگردیده و اعتبارات مصوب ابلاغ نشده است.  

 

 

س ـ  وضعیت خشکسالی در مناطق عشایری استان فارس چگونه است و در خصوص آبرسانی به عشایر استان چه اقداماتی صورت می گیرد؟  

  كاهش نزولات جوي و به دنبال آن بروز پديده خشكسالي در چند سال گذشته و از طرف ديگر برداشت بي رويه آب برای كشاورزي، موجب خشك شدن بيشتر منابع آبی از جمله چشمه سارها،  قنوات، رودخانه ها، چاه هاي كشاورزي و چاه هاي آب شرب شده است. با توجه به اينكه زندگي عشاير مستقيماً تابع نزولات جوي است، اين خشكسالي و كم آبي اثرات جبران ناپذيري را بر روی جامعه عشايري استان گذاشته  است که اهم آنها عبارتند از:

ـ كاهش شديد آب شرب انسان و دام و افزایش تقاضای آب از طريق آبرساني سيار.

ـ از بين رفتن منابع تامين آب زارعی و باغداري عشاير.

ـ مختل شدن پروژه هاي عمراني آبي و خاكي در مناطق عشايري .

ـ افزايش بيماري ها و نامساعد شدن شرايط بهداشتي در بين خانوارهاي عشايري و دام آنان.

ـ كاهش شديد علوفه مرتعي و به دنبال آن كمبود و گراني علوفه مورد نياز دام .

ـ افزايش شديد هزينه هاي دامداري و كاهش بهره برداري در اقتصاد خانوار های عشايري.

از این رو این این اداره کل در برنامه های کوتاه مدت خود تامين آب شرب عشاير و کمک به تامين علوفه مورد نياز دام آنان و توسعه امور بيمه ای به منظور کاهش خسارت ناشی از بلايای طبيعی بویژه خشکسالی را در دست پیگیری دارد. در برنامه های بلند مدت نیز با توجه به استمرار خشكسالي و پيامدهاي آن در زندگي عشاير این اداره کل برنامه هاي ساماندهي به زندگي عشاير از طریق تجمیع خانوارهاي عشايري در مناطق قابل توسعه، احداث واحدهاي دامپروري نيمه صنعتي، اجراي پروژه هاي آبخيزداري و استحصال آب هاي سطحي در مناطق عشايري و كانون هاي توسعه، اجراي روش هاي نوين آبياري در سطح در اراضي كشاورزي، ارائه تسهیلات کم بهره خشکسالی به عشایر، ارائه آموزش هاي لازم در خصوص مصرف بهينه آب، احداث مجتمع هاي گلخانه اي و مجتمع هاي دامپروري نيمه صنعتي در مناطق عشايري كه نیاز کمتری به آب را دارند در دست اقدام و پیگیری دارد.

آبرسانی سیار به عشایر نیز از جمله فعالیت های شاخص اداره کل امور عشایر فارس است و هرساله 550200 مترمکعب آب برای تامین اّب شرب انسان و دام توسط 46 دستگاه تانکر آبرسان درمناطق عشایری 29 شهرستان استان در بین عشایر توزیع می شود. از دیگر فعالیت های این اداره کل برای مقابله با خشکسالی احداث آب انبار ها و سطوح صیغلی به منظور جمع آوری و ذخیره نزولات جوی و همچنین حفر و تجهیز چاه های آب، بهسازی چشمه ها و قنوات در مناطق عشایر استان است.

 

س ـ    از جمله خدماتی که در سال های اخیر به عشایر ارئه می شود، ترویج و تشویق عشایر به استفاده از انرژی های پاک است، امور عشایر فارس در این خصوص چه اقداماتی انجام داده است؟

 

با توجه به عدم دسترسی جامعه عشایری به برق به دلیل کوچ و بالابودن هزینه های انتقال برق به مناطق عشایری، در راستای ترویج استفاده انرژی های نو  و خورشیدی و بهره مندی عشایر از نعمت برق، اداره کل امور عشایر فارس درصدد تامین اعتبارات مورد نیاز برای پکیچ های خورشیدی و توزیع آن بین عشایر است. ظرف دو سال گذشته اقداماتی همچون تهیه و توزیع 860 عدد چراغ خورشیدی، 31 باب حمام خورشیدی و 210 عدد چراغ قوه شارژی برای استفاده عشایر استان صورت گرفته است. همچنین تفاهم نامه ای فی مابین سازمان امور عشایر ایران و وزارت نیرو منعقد شده که بر اساس آن در سال جاری تعداد 2500 پکیج و در سال های آینده تعداد 17 هزار پکیچ خورشیدی قابل حمل توسط وزارت نیرو برای بهره برداری عشایر فارس از برق خورشیدی تامین می شود.

 

س ـ   میزان تولیدات دامی، کشاورزی، باغی و صنایع دستی عشایر فارس در طول سال و ارزش ریالی آن چقدر است؟

 

 اصولاً اقتصاد خانوارهاي عشايري و اشتغال آنان بر پایه دامداري، اندكي كشاورزي و تولیدات صنايع دستي استوار است. در حال حاضر حدود 81 درصد از درآمد خانوارهای عشايري این استان از طریق دامداري، حدود 16 درصد از راه كشاورزي و یک درصد نیز از راه تولیدات صنايع دستي تامين مي شود.

عشایر استان فارس با دارا بودن بیش از سه میلیون راس دام سبک، سالانه حدود 22000تن گوشت قرمز را روانه بازار می کنند که حدود 30 درصد گوشت قرمز تولیدی استان است. همچنین عشاير فارس داراي 18548 هكتار زمين آبي و 38450 هكتار زمين ديم و 5013 هكتار باغ و قلمستان  آبي و 1600 هكتار باغ و قلمستان ديم در ييلاق و قشلاق هستند و در مجموع در طول سال 260 هزار تن محصولات کشاورزی و باغی را تولید می کنند. همچنین عشایر این استان در سال به میزان 57000 متر مربع صنایع دستی معادل 44 درصد صنایع دستی تولیدی استان را تولید و روانه بازار می کنند.

 

س ـ    همکاری و فعالیت های سایر دستگاه های اجرایی استان فارس در راستاي اجرای مفاد آیین نامه ساماندهی عشایر کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟

  از زمان تصویب آیین نامه ساماندهی عشایر تاکنون، خدمات بسیار ارزشمند و قابل توجهی توسط دستگاه‌های اجرایی به عشایر ارائه شده است که شایسته تقدیر است. وزارتخانه های آموزش و پرورش، نیرو و جهاد کشاورزی از جمله دستگاه‌هایی هستند که نقش بسیار پررنگ و موثری در ارائه خدمات در مناطق عشایری داشته‌اند. در راستای اجرای مفاد آیین نامه ساماندهی عشایر تعداد 20 تفاهم نامه همکاری با دستگاه های مختلف خدمات رسان در زمینه های بهداشتی، فرهنگی، آموزش و ترویج، تحقیقاتی و... منعقد شده است که میزان همکاری دستگاه های خدمات رسان بسیار مطلوب ارزیابی می شود.

   

س ـ    فعالیت اتحادیه و شرکت های تعاونی عشایری استان فارس را در خصوص تامین نیازمندی های عشایر  به ویژه آرد و  تامین نهاده های دامی چگونه ارزیابی می کنید؟

در حال حاضر شبكه تعاوني هاي عشايری فارس متشكل از 23 شركت تعاوني و يك اتحاديه استاني است که تهيه و توزيع اقلام اساسي و مورد نیاز عشایر را بر عهده دارند. همچنین تهيه و توزيع نهاده هاي دامي عشاير (جو، كنسانتره، سبوس، يونجه) انجام می دهند و در مناطقي نيز نسبت به خريد و فروش توليدات عشاير فعاليت های موثری را انجام می دهند.

لازم به ذکر است که در راستای اقتصاد مقاومتی مقدار 66453 تن نهاده دامی توزیع  و مقدار 3997 تن محصولات عشایر توسط شرکت های تعاونی خرید و فروش شده است و ماهانه به میزان 1620 تن آرد نیز توسط  این شرکت ها در بین عشایر فارس توزیع می شود.

 

ـ  مجددا از وقتی که برای این گفتگو اختصاص دادید از شما سپاسگزاری می کنم. موفق باشید.