کرمان نو - سمیه خدیشی - ۱۲بهمن ۱۴۰۲ - فصل‌های بدون باران را یکی‌یکی پشت سر می‌گذاریم و در این‌ بین جامعه عشایری بیشترین تهدید را تحمل می‌کند. در برخی مناطق جنوب‌کرمان که تا قبل از این آب شرب عشایر با تانکر به دستشان می‌رسید حالا باید آب شرب دام‌ آنها هم تأمین شود. چالش بی‌آبی دامداری عشایر را به خطر انداخته است و مدیرکل امور عشایر جنوب‌کرمان می‌گوید، یک‌دست صدا ندارد و به‌تنهایی و با این تعداد ماشین‌آلات جوابگوی آبرسانی نیستیم.

 پاییز بدون باران را پشت سر گذاشتیم و از زمستان هم کمتر از دو ماه باقی‌مانده اما هنوز از باران و نزولات آسمانی خبری نشده و این نشان از سال سخت پیش رو را می‌دهد. امسال حتی بستر خشک رودهای فصلی جنوب کرمان هم‌ چشم به راه‌ آب ماندند و نشان از این می‌دهد خشکسالی سخت‌تر ادامه دارد.

شهرنشینان به هر سختی آب را در لوله‌کشی درب‌خانه تحویل می‌گیرند و حتی برای مناطقی قول آوردن آب از دریای عمان و خلیج‌فارس داده می‌شود. اما کار برای عشایر کوچ‌نشین که خانه‌هایشان بر دوششان است و به فراخور زمان در جایی ساکن می‌شوند فرق می‌کند. آنها به امید و تکیه بر طبیعت است که گذران زندگی می‌کنند.

عشایر در دل طبیعت زندگی و کار می‌کنند و به‌نوعی معیشت آنها به اقلیم گره‌خورده است. این گروه از مردم زندگی‌شان همیشه با سختی روبرو بوده است، اما مشکلات آنها صدچندان است وقتی که طبیعت هم سخت و بی‌چیز می‌شود.

 

نقش پررنگ عشایر در امنیت غذایی

آن‌طور که مدیرکل امور عشایر جنوب کرمان می‌گوید: بیش از ۱۷هزار خانوار با جمعیت ۶۹هزار نفر در ۸شهرستان جنوبی استان کرمان به فعالیت‌های عشایری مشغول‌اند. این قشر بیش از ۳۰درصد گوشت قرمز استان کرمان را تأمین می‌کنند و به‌عنوان یک تولیدکننده مهم در حوزه امنیت غذایی کشور محسوب می‌شوند.

بخش اعظم درآمدشان به دامداری وابسته است. برای دامداران مرتع یک ثروت به‌حساب می‌آید و آب اصلی‌ترین عامل حفظ این ثروت است. الان که در نیمه فصل زمستان قرار داریم نبود بارندگی جان مراتع را به خطر انداخته و عشایر در تأمین علوفه و غذای دام خود درمانده‌اند.

 

تکیه بیش از حد دامداران بر مراتع

از نگاهی دیگر، سازمان منابع طبیعی کشور نیز اعلام کرده نرخ بهره‌برداری از مراتع کشور حدود ۶و نیم برابر ظرفیت مرتع است و این نشان از این می‌دهد که ظرفیت دامی کشور بیش از توان مراتع روی آنها حساب بازکرده است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری جنوب کرمان می‌گوید: این نرخ در جنوب کرمان اگر بیشتر باشد کمتر نیست و مراتع جنوب کرمان هم در خطر قرار دارند، باید که عشایر در فصلی که استفاده از مراتع ممنوع است رعایت کنند و برای حفظ و بقای این ظرفیت خدادادی از ورود و چرای دام‌ خود در این مراتع خودداری کنند.

قاسم رحیمی‌نیا معتقد است واحدهای متولی باید پای‌کار بیایند و با توزیع نهاده‌های دامی از شدت آسیب رساندن به مراتع جلوگیری کنند چرا که با حضور دام در مرتع بوته‌های گیاهی که نتوانسته‌اند در سال بی‌باران جانی تازه بگیرند به‌کلی از بین می‌روند.

 

دامداران حساب روی مراتع باز نکنند

وی می گوید: خشکسالی شدید در اکثر مناطق، مراتع را خشک کرده و از طرفی به دامداران حق می‌دهم چرا که نمی‌توانند نهاده دامی موردنیاز خود را به دلیل هزینه‌های زیاد تأمین کنند و به‌ناچار دام خود را به مراتع می‌برند.

رحیمی‌نیا افزود: باید به هر ترتیبی شده مراتع را حفظ کرد و اداره کل منابع طبیعی جنوب کرمان نیز در همین جهت نهاده دامی بین دامداران مناطق قشلاقی توزیع کرده، اما این میزان کافی نیست و باید سازمان‌های متولی پای‌کار بیایند.

 

درماندگی عشایر در تامین آب شرب خود و دام

مدیرکل امور عشایر جنوب کرمان بارندگی در جنوب کرمان را منفی خواند و گفت: عشایر علوفه دام خود را تا ۸۰درصد از مراتع تأمین می‌کنند و با وجود خشکسالی، امسال شاهد آن هستیم که عشایر مناطق ییلاقی هم با مشکل روبرو هستند و این معضل علاوه بر عشایر قشلاق، ییلاقی‌ها را نیز درگیر کرده است.

ناصر احمدیوسفی عنوان‌کرد: تابستان سال گذشته در مناطق کوهستانی بعضی چشمه‌ها کم آب شدند که با تانکر آبرسانی انجام شد و خواستیم حداقل نیاز آب شرب عشایر را برطرف کنیم، اما حالا علاوه بر عشایر باید آب دام آنها را نیز تأمین کنیم.

وی از واحدهای درگیر خواست پای‌کار بیایند و از عشایر به‌عنوان تولیدکننده حمایت کنند و افزود: عشایر در جنوب کرمان شرایط بدتری دارند، چون چندین سال است درگیر خشکسالی هستند.

 

عشایر تولید کننده‌ای که به چشم نمی‌آید

مدیرکل امور عشایر جنوب کرمان معتقد است عشایر دامدار اگر حمایت لازم را نبیند، دامداری را کنار می‌گذارند و این امنیت غذایی کشور را به خطر می‌اندازد. وی با بیان اینکه عشایر در سخت‌ترین شرایط در حال تولید هستند و حداقل حمایت را نیاز دارند، اظهار کرد: عشایر باید نهاده‌ دامی را با قیمت بالا تهیه کند و همانند یک کارخانه‌دار، تولیدکننده است؛ اما به چشم نمی‌آید.

احمد یوسفی عنوان کرد: با حمایت سازمان امور عشایر کشور ۳واحد تانکر آبرسانی به ناوگان آبرسانی اضافه کردیم؛ اما این برای منطقه کافی نیست. در حوزه انتقال و تأمین آب تلاش‌هایی انجام شده؛ اما در بعضی مناطق منبع تأمین‌کننده آب از بین رفته و کار سخت شده است.

 

در تامین نهاده دامی مشکلی نداریم

معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی جنوب کرمان نیز می گوید: در رابطه‌ با تأمین نهاده در جنوب کرمان مشکلی نداریم و هر دو اتحادیه دامداران روستایی و عشایری را حمایت می‌کنیم.

علیرضا تارم با بیان اینکه خشکسالی کل کشور را درگیر کرده، افزود: جنوب کرمان در تأمین نهاده‌ دامی پیشرو است و دامداران می‌توانند با مراجعه به مراکز اتحادیه‌های مربوطه، نهاده مورد نیاز خود را بدون سقف تأمین کنند و هیچ محدودیتی  نیز اعمال نمی‌شود.

وی اظهار کرد: هزینه تأمین نهاده با حذف ارز ترجیحی مقداری بالا رفت، اما از آنجاکه تأمین نهاده جنوب‌کرمان از بندرعباس صورت می‌گیرد، این نهاده تا حدودی مناسب‌تر از دیگر مناطق کشور به دست دامدار می‌رسد.

 

بحران منطقه گزارش شود

مدیرکل مدیریت بحران استانداری کرمان به نقش هماهنگ‌کننده این ستاد اشاره کرد و گفت: وضعیت منطقه باید از طرف ارگان‌های ذی‌ربط، به ستاد بحران استانداری اعلام شود.

حمید سالخورده گفت: خشکسالی در منطقه اتفاق افتاده و عشایر ملزم به کوچ اجباری و زودهنگام می‌شوند و این به دلیل بحران کم‌آبی و خشکی مراتع اتفاق می‌افتد.

وی با بیان اینکه اگر در این دو ماه باقی‌مانده بارشی رخ ندهد قطعاً سال سختی را پیش رو داریم، ادامه داد: گزارشی در رابطه‌ با بحران عشایر به ما داده نشده و چند مورد گزارش موردی از طرف اداره کل امور عشایر جنوب کرمان داشته‌ایم که این موارد را مرتفع کردیم.

طبیعت سر نامهربانی دارد، عشایر انتظار سال سختی را می‌کشند. این تولیدکنندگان گمنام چرخه غذایی کشور، چشم امید به رحمت آسمان بسته‌اند. حفظ و بقای جامعه عشایری که در تولید و اقتصاد کشور حرف برای گفتن دارد نیاز به نگاه ویژه و یا تشکیل کارگروهی اختصاصی دارد که همه برای این هدف پای‌کار بیایند و توپ را در زمین دیگری نیندازند.