اخبار > صدای لالایی خوان مادران ایل برای همیشه خاموش شد

 علیرضا رحیمی ـ  از چند روز پیش به دلیل حادشدن بیماری قلبی و ریوی در بیمارستانی در تهران بستری شده بود و به گفته پسرش "دامون شش بلوکی"، مادر حتی قدرت تکلمش را از دست داده بود. دامون در گفتگو با تسنیم گفته بود: مادرم در مهر 1393 به علت سرطان سینه عمل جراحی کرد و مراحل شیمی‌درمانی را پشت سر گذاشت. درهمان ابتدای بیماری، معاونت هنری و موسسه هنرمندان پیشکسوت، مکاتبه‌ای با صندوق هنر داشتند تا کمک‌هزینه‌های درمانی به ما پرداخت شود، اما آنها می‌خواستند مادرم را بیمه کنند؛ در حالی که مادرم بیمه دارد و همین بیمه هم چندان کمکی نمی‌کند و بسیاری از داروها را باید آزاد بخریم.

لالایی خوان ایل بزرگ قشقایی

"پروین بهمنی" در همان ایلی چشم به جهان گشوده بود که "محمد بهمن بیگی" بنیانگذار تعلیمات عشایری در ایران از آن برآمده بود. بهمنی به عنوان پژوهشگر و خواننده نغمه  ها و لالایی های محلی بویژه ایل بزرگ قشقایی شناخته می شد. در اسفند 1327 در فارس، خاستگاه ایل قشقایی، متولد شد و از‌‌ همان کودکی به خاطر لالایی‌هایی که دایه برایش می‌خواند شیفته موسیقی قشقایی شد. پدرش "غلامرضا بهمنی بهمن بیگلو" که خود از موسیقی دانان ایل و از صاحبان ‌سبک‌ در موسیقی قشقایی بود، از همان دوران کودکی نهال عشق به موسیقی را در وجود پروین پرورانده بود. "با دعوت پدرم بسیاری از موسیقی دانان مشهور قشقایی زمانی که 4 ساله بودم به خانه ما می آمدند و مجلس شعرخوانی برقرار می شد. هیچوقت علاقه ای به بازی با بچه های هم سن و سال خودم نداشتم و بیشتر می خواستم ببینم در این مجالس شعر و اجرای موسیقی چه خبر است. پدرم صدای خوبی داشت و کلا قشقایی ها زندگیشان با شعر و موسیقی عجین است."

۱۶سال آموزگاری بچه های ایل

تحصیلاتش را در مدرسه تربیت معلم شیراز گذراند و بعد از فارغ التحصیلی به مدت ۱۶سال به آموزگاری بچه های ایل در دانش‌سرای عشایری پرداخت و همزمان به آموختن ردیف های موسیقی و فعالیت‌های هنری برای توسعه و دوام موسیقی ایلیاتی مشغول بود. عشق به ایل و فرهنگ ایلی باعث شد تا با بیش از 50 سال فعالیت در هنر موسیقی، خدمات بزرگی در حوزه پژوهش به فرهنگ موسیقی قشقایی انجام دهد؛ از جمع‌آوری منظومه‌های عاشقانه ایل گرفته تا گردآوری دوبیتی‌ها و لالایی‌های فراموش شده مادران ایل،

رسیدن به شهرت با لالایی خوانی در فیلم "سه زن"

در کودکی شاگرد نورعلی برومند بود. آواز و موسیقی ایرانی را از هنگامه اخوان و مرتضی شریف و موسیقی قشقایی را از محمدحسین کیانی، حبیب گرگین‌پور، غلامرضا بهمنی (پدرش) و محمدقلی خورشیدی فراگرفته بود. در اوایل دهه 80 گروه "حاوا" را برای اجرای موسیقی‌ اصیل قشقایی تشکیل داد و در مرکز موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ثبت رساند و در مناطق مختلف کشور و خارج از ایران به اجرا گذاشت. فعالیت این هنرمند ایلیاتی در تحقیق، اجرا و گردآوری لالایی های محلی تُرکی قشقایی باعث شد نشان درجه دو و یک فرهنگی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت و عضو موسسه پیشکسوتان هنر ایران شود.

"پروین بهمنی" در سال 1386 با لالایی خوانی در فیلم "سه زن" به کارگردانی "منیژه حکمت" به شهرت رسید، آوازی که مورد توجه اهالی موسیقی بویژه موسیقی فولکلور در ایران قرار گرفت و دکترای افتخاری از کنسرواتوار (هنرستان عالی موسیقی) مسکو و دانشگاه دولتی ترکیه دریافت کرد. "من در مسکو یک اجرا داشتم که روس ‌ها خیلی از آن خوششان آمد و همه مبهوت مانده بودند پس از اجرا همه جلوی در سالن ایستاده بودند تا من از سالن خارج شوم. حس می ‌کردم در ایران اجرا گذاشته ‌ام، دکترای افتخاری را به خاطر آن اجرا به من دادند."

آثار پژوهشی، آلبوم ها و افتخارات

منظومه داستانی اصلی و کرم، زندگی‌نامه هنرمندان و زنان نامدار قشقایی، کتابچه موسیقی عاشیقلر، پژوهش در موسیقی مقامی به همراه پسرش دامون شش‌بلوکی از آثار پژوهشی وی است. آلبوم‌های خدای من غریب، به یاد فرود، مجموعه نغمه‌های عاشقی قشقایی، آوازهای قشقایی و چند آلبوم دیگر، از جمله آلبوم های منتشر شده توسط پروین بهمنی است که نقش مهمی در نگاهداشت فرهنگ ایلی و شفاهی ایران داشته است.

عضویت در موسسه پیشکسوتان هنر ایران،  جزء ۳۶ استاد موسیقی مقامی کشور، جزء شش بانوی پیشکسوت موسیقی ایران، بانوی برگزیده فرهنگی ترکان جهان، مدرک افتخاری دانشگاه آتاتورک و دانشگده ادبیات کاظیم کارابیکدیر ترکیه، عضو مشاهیر و مفاخر کشور، احیاگر مادرانه ها و لالایی ها، احیاگر موسیقی از بین رفته عاشیقلر قشقایی و... از جمله افتخارت وی در عرصه هنر ایران زمین محسوب می شود. جشنواره‌ای نیز در دانشگاه گیرسون ترکیه با حضور ۲۸۰ موسیقی‌دان و استاد دانشگاه به نام "پروین بهمنی" برگزار شده‌ است.

ابتلا به بیماری سرطان و مرگ

پروین بهمنی، که از سال 1393 با بیماری سرطان دست و پنجه نرم می کرد، از چندروز پیش با شدیدتر شدن مشکلات قلبی و ریوی در بیمارستان امام سجاد(ع) بستری شد و سرانجام این هنرمند ایلیاتی پس از سال ها تحقیق و پژوهش و اجرا در موسیقی محلی ایران بویژه موسیقی قشقایی، در روز پنجشنبه 29 مهرماه 1400 پس از 7 سل مبارزه با بیماری سرطان در 72 سالگی چشم از جهان فروبست. آیا صدای لالی های مادارانه ایل برای همیشه خاموش خواهد شد؟

پی نوشت:

ـ موسیقی فولکلور یا موسیقی بومی یا موسیقی محلی به انگلیسی (Folk music)، شکلی از موسیقی سنتی است که ریشه در آداب و رسوم یک قوم یا ناحیه دارد و سینه‌به‌سینه به نسل‌های بعدی می‌رسد.

ـ کنسرواتور (Conservatoire) به معنای هنرستان عالی موسیقی است که با نام های دیگری از جمله دانشکده موسیقی و آکادمی موسیقی نیز شناخته می شود. واژه کنسرواتوار واژه ای است که به مرور زمان برای آموزش حرفه ای موسیقی در موسسه ها و مدرسه های آموزش موسیقی به کار گرفته شد. آموزش موسیقی هم به صورت اجرایی و هم به صورت تئوری تدریس می شود. اما در کنسرواتوارها، هدف و تمرکز بیشتر بر شیوه عملی و اجرایی موسیقی می باشد.

ـ عکس: علیرضا رحیمی - مراسم تجلیل از "پروین بهمنی" در دومین همایش فرهنگ و هنر عشایر در فرهنگستان هنر - آذر ماه 1388.