پنل ارسال خبر
نسخه چاپی

دستاوردهای سازمان امور عشایر ایران

(برنامه چهارم و ابتدای برنامه پنجم )

مقدمه

جامعه عشایری به عنوان یکی از جوامع سه‌گانه کشور، در کنار جامعه شهری و روستایی، همواره نقش بارز و تعیین کننده‌ای در سرنوشت سیاسی و حیات اقتصادی کشور داشته است.  

عشایر کوچنده به جمعیتی گفته می شود که دارای نظام و ساختار اجتماعی مبتنی بر سلسله مراتب ایلی باشند، اساس معیشت آنان مبتنی بر دامداری بوده و به منظور یافتن چراگاه و تعلیف دام و تامین معاش خود، بین ییلاق و قشلاق حرکت منظم فصلی داشته باشند.  

بر اساس آخرین سرشماری عشایر کوچنده کشور در تیرماه 1387، جمعیت عشایری ایران، یک میلیون و 186هزار و 398 نفر در قالب 212772 خانوار، 104 ایل و 552 طایفه مستقل و 19840 کوچکترین رده ایلی بوده است.

با  وجود اینکه جامعه عشایری کمتر از 2 درصد جمعيت كشور را تشکیل می دهند، میزان تولید و فعالیت‌های اقتصادی قابل توجه آنان، از اهمیت بسیار بالای این جامعه در چرخه تولید کشور حکایت دارد. عشایر با در اختیار داشتن بیش از 24 ميليون واحد دامي و 38 درصد مراتع کشور، افزون بر 20درصد گوشت قرمز، 5درصد محصولات کشاورزی و 35 درصد صنایع دستی کشور را توليد می‌کنند و نقش بارزي در ساير توليدات دامي و لبنی دارا هستند.

 

جدول (1): میزان برخورداری عشایر کشور از شاخص های توسعه

سال 1390

برنامه چهارم

تا پايان برنامه سوم

عنوان

درصد

جمعيت

درصد

جمعيت

درصد

جمعيت

3

36000

62

744000

37

481732

آب آشاميدني بهداشتي

1

12000

93

1116000

71

929231

راه دسترسي

3

36000

57

684300

37

481339

راه باروكش شني

0.5

6000

36

432070

11

137672

راه باروكش آسفالت

2

24000

60

720400

38

490064

برق

0.5

6000

50

603200

41

535710

خانه بهداشت

1.5

18000

80

958400

56

727219

مراكز آموزشي ابتدايي

1

12000

35

417900

24

309895

مراكز آموزشي راهنمايي

0.25

3000

18

216800

11

147530

مراكز آموزشي متوسطه

0.25

3000

5

58680

4

51617

مراكز آموزشي پيش دانشگاهي

1.7

20400

80

961070

47

607313

مراكز سوخت فسيلي

0

0

5

57160

3

40372

مراكز ورزشي

7

84000

65

782600

34

446769

دسترسي به مخابرات

3

36000

41

493150

33

429997

برخورداري از مسكن در قشلاق

0.25

3000

17

203870

15

199164

برخورداري از اماكن مذهبي

0

0

5

78240

4

46598

برخورداري از غسالخانه

0

0

1

19560

1

17775

برخورداري از كتابخانه

1

12000

45

541700

15

190877

برخورداري از پايگاه مقاومت

1.5

18000

23

273840

18

237119

ميزان اراضي آبي

0

0

26

312960

22

285681

ميزان اراضي كشاورزي ديم

0

0

9

117360

5

59279

اجراي طرح هادي

1.2

14400

نفر

72503

-

48738

* عشاير اسكان يافته

 

محورهای اصلی فعالیت سازمان امور عشایر ایران

عمده فعالیت‌های سازمان امور عشایرایران در خدمات رسانی به عشایر در قالب برنامه ساماندهی به کوچ و اسکان انجام می شود که شامل پنج طرح اصلی زیر است:

1- طرح عملیات اجرایی اسکان.

2- طرح ارائه خدمات پشتیبانی به کوچندگان.

3- طرح مطالعات جامع ساماندهی مناطق عشایری.

4- طرح جایگزینی سوخت فسیلی.

5- نیازسنجی و ارائه نیازهای جامعه عشایری به سایر دستگاه ها

 

1 ـ طرح عملیات اجرایی اسکان

هدف این طرح، اجرای عملیات عمرانی و زیربنایی اسکان در کانون های توسعه عشایری و تجهیز این کانون ها به خدماتی از قبیل راه، آب، برق و آماده‌سازی سایت اسکان در مناطق عشایری کشور است.

جدول (2 ): طرح عمليات اجرایي اسكان

سال 1390

برنامه چهارم

تا پايان برنامه سوم

واحد

عنوان پروژه

365

819

2534

كيلومتر

احداث راه

392

3081

3674

كيلومتر

كانال انتقال آب

166

3

329

كيلومتر

آسفالت راه

13.5

166

448

كيلومتر

شبكه برق فشار متوسط

800

7000

7692

ليتر بر ثانيه

ايستگاه پمپاژ آب

35

299

1314

حلقه

حفر و تجهيز چاه

11500

10214

12772

هكتار

تسطيح وتجهيز اراضي كشاورزي

652

1768

1280

كيلومتر

لوله كشي آب آشاميدني

43

523

173

كانون

آماده سازي سايت اسكان

 

 2ـ طرح ارائه خدمات پشتيباني به كوچندگان

این طرح با هدف ارائه خدماتی از قبیل راه‌سازی، تأمین آب شرب و همچنین زیرساخت‌های تولیدی به عشایر کوچنده کشور در مناطق ییلاقی و قشلاقی و در مسیر کوچ عشایر اجرا می‌شود.

 

جدول (4): طرح ارائه خدمات پشتيباني به كوچندگان

رديف

پروژه

واحد كار

تا پايان برنامه سوم

برنامه چهارم

سال 1390

جمع

1

آبشخور دام

باب

5153

1038

267

6458

2

لايروبي و مرمت قنوات

رشته

5186

832

260

6278

3

بند خاكي

مورد

317

11

2

330

4

بهسازي چشمه

دهنه

1465

805

125

2395

5

آموزش عشاير

نفر روز

1279639

163673

19646

1462958

6

نگهداري راه

كيلومتر

79915

90964

16671

187550

7

راه‌گشایي

كيلومتر

26148

6183.5

1516.0

33848

8

احداث راه عشايري

كيلومتر

25684

3956

1201

30841

9

آبرساني با تانكر

خانوار  /سال

332590

508407

65550

906547

10

سرويسهاي بهداشتي

دستگاه

1630

154

55

1839

 

11

حفر چاه

حلقه

2057

85

41

2183

 

12

احداث آب انبار

متر مكعب

746533

12218

10365

769116

 

13

تأسيسات خدمات عشايري

مورد

255

26

93

374

 

14

احداث انبار علوفه

متر مربع

35327

14270.5

2378.0

51976

 

15

احداث پل

دهنه

588

367

30

985

 

 

3 ـ طرح مطالعات جامع ساماندهی عشایر

این طرح به منظور انجام مطالعات کاربردی در سه سطح جامع، نیمه‌تفصیلی و تفصیلی اجرایی برای شناسایی پتانسیل‌ها، مکان­یابی کانونهای توسعه، ایجاد فرصتهای شغلی و افزایش تولید و تعیین اولویت ها و ارائه طرح‌های دارای توجیه اقتصادی در مناطق عشایری انجام می‌شود.

 

جدول (5 ): طرح مطالعات جامع ساماندهی مناطق عشایری کشور

سال 1390

برنامه چهارم

تا پايان

برنامه سوم

عنوان پروژه

شرح

36

166

302

امكان سنجي توسعه فعاليت ها وافزايش توليد

عنوان طرحهاي

مورد عمل

41

188

150

شناسائي پتانسيل ها ومكانيابي كانون ها

58

96

163

تهيه برنامه عمليات وتجهيز كانون

2

29

0

تدوين نظام بهره برداري

137

479

615

جمع پروژه ها

10830

57448

27400

تعداد خانوارمورد مطالعه

حجم عمليات

19400

67537

86270

ميزان اراضي (هکتار)

6740

22047

39750

حجم آب تخصيصي (مترمکعب)

 

4 ـ طرح جایگزینی سوخت فسیلی و انرژی های نو

با اجرای این طرح، ضمن تأمین سوخت مورد نیاز عشایر، از بوته‌کنی و قطع درختان جلوگیری می‌شود و حفظ منابع طبیعی و نیز افزایش سطح رفاه خانوارهای عشایری را به دنبال خواهد داشت.

 

جدول (6 ): طرح جایگزینی سوخت فسیلی و انرژی طبیعی در مناطق عشایری

سال 90

عملكرد برنامه چهارم

تا پایان برنامه سوم

واحد

عنوان پروژه

0

212

346

جايگاه

احداث جايگاه ذخيره وتوزيع مواد نفتي

2

200

344

جايگاه

احداث جايگاه ذخيره وتوزيع گاز مايع

2

58

81

دستگاه

خريد وتجهيز خودروي سوخت رسان

3740

26140

56800

خانوار

آموزش و ترويج لوازم گاز سوز ونفت سوز

80

136

0

مورد

ايجاد واحدهاي استفاده از انرژي نو

0

19

0

دستگاه

اجاق خورشیدی

890

2641

500

دستگاه

فانوس خورشیدی

34

32

0

دستگاه

مولد انرژی خورشیدی

46

85

0

دستگاه

آبگرمکن خورشیدی

 

5- نیازسنجی و ارائه نیازهای جامعه عشایری به سایر دستگاه های اجرایی

به منظور مديريت و تأمين حداقل خدمات به عشاير و حضور همه دستگاه‌های اجرایی مرتبط برای ارائه خدمات در مناطق عشایری، «آیين‌نامه ساماندهي عشاير» در سال 1384 توسط دولت تصويب و ابلاغ شد. از زمان تصویب این آیین نامه تاکنون، خدمات بسیار ارزشمند و قابل توجهی توسط دستگاه‌های اجرایی به عشایر ارائه شده است که شایسته تقدیر است. وزارتخانه های آموزش و پرورش، نیرو و جهاد کشاورزی از جمله دستگاه‌هایی هستند که نقشی بسیار پررنگ و موثر در مناطق عشایری داشته‌اند.

 

جدول (9 ): عملکرد سایر دستگاه­های اجرایی در مناطق عشایری

تعداد خانوار بهره مند

درصد رشد

اعتبار( میلیارد ریال)

تعداد پروژه

شرح

3400

0

127

322

1384

13700

377

606

1000

1385

24600

89

1139

1271

1386

31600

97

2248

2709

1387

24144

6

2389

2458

1388

27200

2.5

2450

2410

1389

25180

1.6

2490

2540

1390

149824

-

11449

12710

جمع

 

عملکرد امور تعاونیها و تشکلهای عشایری:

تشکل های عشایری در ارائه خدمات به عشایر نقش بسزایی دارند و توانمندسازی آنها برای دراختیار قرار دادن خدمات پشتیبانی تولید از قبیل تأمین نهاده‌ها، بازاریابی محصولات تولیدی عشایر و ... از اهمیت زیادی برخوردار است.

جدول ( 7 ): عملکرد امور تعاونیها و تشکلهای عشایری

سال 1390

برنامه چهارم

واحد

عنوان

9 کارخانه با تولید سالانه 27776 تن

26 کارخانه با تولید سالانه 317000 تن

كارگاه

ايجاد كارگاه توليد خوراك دام

51429

900000

تن

تأمين وتوزيع علوفه

1997

180000

رأس

پرواربندي مشاركتي

3919

55000

تن

خريد محصولات توليدي

57979

705000

رأس

خريد وعرضه دام به بازار (با ايجاد ميادين و ايستگاه هاي عرضه دام)

4797

212000

قطعه

ترويج مرغ بومي

220

275

تشكل

ساماندهي وتوانمندسازي تشكلها

54176

112311

نفر روز

آموزش وترويج عشاير

77324

1324500

تن

تأمين وتوزيع كالا هاي اساسي