حبرگزاری ایرنا – شیراز - عشایر فارس با وجود مشکلات بسیار همچنان راه کوچ را طی می‌کنند؛ راهی که به اعتقاد فعالان در حوزه عشایر به دلیل صعب‌العبور بودن، خدمات‌رسانی به این قشر را دشوار کرده و نیازمند ساماندهی و تأمین اعتبار برای بهسازی است.

استان فارس به دلیل تنوع قومی و جمعیت اقوام مختلف و پراکندگی آنها در مناطق مختلف استان به عنوان قطب عشایر کشور محسوب می‌شود. در واقع این استان پهناور یک ایران کوچک است که از ایلات بزرگ قشقایی، لر، خمسه، کهمره و دیگر طوایف مستقل بهره می‌برد.

 

ایل‌راه‌ها، مسیر امرار معاش عشایر

عمده گردش اقتصادی و امرار و معاش عشایر از طریق دامداری سیار و کوچ‌روی تأمین می‌شود و کوچ و حرکت، ذات زندگی این قشر به شمار می‌رود. این در حالیست که به دلیل از بین رفتن ایل‌راه‌ها در شرایط کنونی حیات جامعه اقوام و عشایر به خطر افتاده است. در واقع از بین رفتن ایل‌راه‌ها را می‌توان یک بحران بسیار بزرگ دانست که زنگ خطر آن مدتها است به صدا درآمده است.

نابودی و تصرف ایل‌راه‌ها مشکلات بسیاری را برای این قشر فراهم ساخته و خسارات و هزینه‌های سنگینی را به آنها وارد کرده است. در حقیقت عدم دسترسی به این قشر به دلیل صعب‌العبور بودن مسیرها نه تنها باعث دشوار شدن خدمات‌رسانی به عشایر شده بلکه حوادث مرگبار در این جاده‌های غیراستاندارد، جان عشایر فارس را هم نشانه گرفته است.

مهران نامداری مدیرعامل سازمان مردم نهاد جوانان عشایر فارس در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: از بین رفتن ایل‌راه سبب به هم خوردن اکوسیستم طبیعی و کوچ اجباری عشایر شده و در کنار این اتفاقات ناخوشایند بروز مسائل اجتماعی و درگیری‌های خشونت‌بار بین روستاییان و عشایر که به جرح و مرگ افراد منجر شده هم معضلات فراوانی را ایجاد کرده است.

 

تدوین قوانین بازدارنده برای حل مشکل ایلراه ها

نامداری بر ضرورت تدوین قوانین بازدارنده برای حل این معضل تأکید کرد و گفت: بدون شک حمایت مردمی که در مسیر کوچ عشایر هستند و تلاش ادارات و سازمان‌های مربوطه نیز به کاهش این مشکلات کمک خواهد کرد. وی معتقد است در داستان غم‌انگیز از بین رفتن ایل‌راه‌ها قصور و کوتاهی زیادی انجام شده و امید است در آینده کمتر شاهد تصرف و از بین رفتن ایل‌راه‌ها باشیم‌.‌

این کنشگر اجتماعی به بیان پیشنهاداتی برای حل این مشکل پرداخت و گفت: اگر می‌خواهیم به جامعه مولد عشایر کمک کنیم باید تلاش شود تا مسیرها و ایل‌راه‌های عشایری احیا شوند، همچنین باید امنیت راه‌ها با حضور بیش از پیش پلیس راهور، نیروهای مردمی، بسیج و سپاه عشایر فارس تأمین شود تا عشایر بتوانند بدون دغدغه از مناطق ییلاقی به قشلاقی و بالعکس کوچ کنند.

 

لزوم‌ ثبت ایل‌راه‌ها و صدور سند برای این مسیرها

نامداری ثبت ایل‌راه‌ها و صدور سند برای این مسیرها را راهکار مهمی برای صیانت از راه‌های عشایری دانست و افزود: ایل‌راه‌های عشایر به دلایل مختلف از بین رفته و یا تصرف شده و مهمترین عللی که در نابودی ایل‌راه‌ها اثرگذار بوده گسترش بی‌رویه شهرها و روستاها و دست‌اندازی‌ها و سوء استفاده از این مسیرها بوده است.

وی بیان کرد: از آنجا که این مسیرها در ایام خاصی از سال مورد استفاده عشایر قرار می‌گیرند، عده‌ای سودجو از این فرصت بهره برده و به تخریب یا تصرف این مسیرها پرداخته‌اند همچنین واگذاری‌های بدون کارشناسی و گسترش جاده‌ها نیز عامل تخریب ایل‌راه‌های عشایری هستند.

مدیرعامل سازمان مردم نهاد جوانان عشایر فارس با اعتقاد به اینکه باید معضلات و مسائل مربوط به جامعه عشایری بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد، گفت: جا دارد تشکر ویژه‌ای از تلاش‌های جهادگرانه امور عشایر در این زمینه داشته باشم، البته می‌طلبد که مسئولان و سایر دستگاه‌های مرتبط نیز برای حفظ ایل‌راه‌ها تلاش کنند.

 

ایمن‌سازی ایل‌راه‌ها در دولت سیزدهم

به دلیل اهمیت موضوع، مرمت و بازسازی این مسیرها در دستورکار متولیان امر قرار گرفته و این اقدام در دولت سیزدهم با جدیت بیشتر و حتی اولویت قراردادن مسیرهای عشایری در حال پیگیری است. رئیس دولت سیزدهم معتقد است جامعه عشایری با تولید محصولات دامی و صنایع‌دستی نقش ستودنی در خودکفایی ملی و تأمین امنیت غذایی دارند به همین دلیل بهبود وضعیت رفاهی عشایر از برنامه‌های محوری دولت سیزدهم است. به گفته رئیسی‌ نیاز است تا امکانات اولیه زندگی عشایر مانند برق، آب و راه‌ها به گونه‌ای فراهم شود که این قشر زحمتکش دغدغه‌ای جز تکاپو برای تولید نداشته باشند.

سرپرست سازمان امور عشایر ایران نیز ۱۹تیرماه ۱۴۰۲ اعلام کرد: 3500میلیارد تومان اعتبار برای تأمین آب، راه و حمایت از تولیدات عشایر و 2500میلیارد تومان نیز تسهیلات برای عشایر کشور در نظر گرفته‌ شده است.

 

خرابی ایل‌راه‌ها شرایط را برای خدمات‌رسانی به عشایر دشوار کرده

ایمن‌سازی جاده‌های عشایر در استان فارس هم به عنوان یکی از مهمترین مطالبات این قشر در حال انجام است. مدیرکل امور عشایر فارس معتقد است خرابی ایل‌راه‌ها شرایط را برای خدمات‌رسانی به عشایر دشوار کرده و برای تسریع در روند ترمیم و ساماندهی راه‌های عشایری نیاز است اعتبار موردنیاز در بودجه دستگاه‌های اجرایی مربوطه دیده شود.

عبدالحمید کریمی افزود: راه‌های عشایری از لحاظ تقسیم بندی وزارت راه، پایین‌تر از جاده‌های درجه سه روستایی دسته‌بندی می‌شوند؛ این راه‌ها بسیار صعب‌العبور و ناهموار است و همین مسئله باعث شده عشایر با مشکلات زیادی برای تردد رو به رو شوند.

وی افزود: مجلس شورای اسلامی در سال گذشته مصوباتی را به تصویب رساند که بر اساس آن در قوانین مربوط به روستاها، عشایر هم مورد توجه قرار گرفتند. این بدان معناست که طبق قوانین تصویب شده خدماتی که توسط دستگاه‌های اجرایی به روستاییان ارائه می‌شود باید در اختیار عشایر نیز قرار داده شود.

کریمی اضافه کرد: امور عشایر فارس طبق آئین‌نامه ساماندهی عشایر و با فرهنگ‌سازی و آموزش‌هایی که انجام می‌دهد در تلاش است تا این مسئله را نهادینه کند که دستگاه‌های اجرایی تأمین نیازهای عشایر از جمله ترمیم راه‌های عشایری را در بودجه‌ها و اعتبارات سالانه خود در نظر بگیرند و در برنامه هفتم هم عشایر را مانند جامعه شهری و روستایی مورد توجه قرار دهند.

مدیرکل امور عشایر فارس گفت: لازم است تعمیر و مرمت راه‌های عشایری در دستور کار راهداری و حمل و نقل جاده‌ای قرار بگیرد و شرایطی فراهم شود تا این برنامه‌ها بیش از پیش عملیاتی شوند.

 

ضرورت ایجاد تعامل بین دستگاهی برای حل مشکل ایل‌راه‌ها

مدیرکل امور عشایر فارس معتقد راهسازی در تخصص امور عشایر نیست و ادامه می دهد: راهداری فارس تاکنون همکاری خوبی با امور عشایر داشته اما نیاز است هم‌افزایی بیشتری برای تحقق این امر مهم شکل بگیرد؛ ما هم تمام تلاش خود را برای باز کردن کریمی بیان کرد: در حال حاضر هزینه آبرسانی و ارائه خدمات به عشایر به دلیل خرابی و سخت گذر بودن راه‌ها چندین برابر شده؛ در حقیقت خدمات به سختی در اختیار عشایر قرار می‌گیرد، این در حالیست که آب مهمترین مایه حیات بشر محسوب می‌شود و نیاز است دسترسی راحت‌تری برای آبرسانی به این قشر فراهم شود؛ امیدواریم با انعقاد تفاهم‌نامه‌ها و ارتباطاتی که برقرار می‌شود به تسریع در روند بهتر شدن شرایط جاده‌ها و راه‌ها کمک کنیم.

وی افزود: گستردگی راه‌های عشایری زیاد است؛ اگر هر مترمکعب آبرسانی به شهرها را حدود ۶۰۰تومان در نظر بگیریم برای مناطق عشایری این رقم بیش ‌از 4800تومان است که رقم قابل ‌توجهی است.

مدیرکل امور عشایر فارس با بیان اینکه تسطیح و مرمت جاده‌های عشایری بر اساس اولویت انجام می‌شود، گفت: خصیصه راه‌های عشایری این است که پس از هر بارندگی به سیستم ساختاری اولیه خود برمی‌گردند و نیاز است مرمت دوباره آن با تأمین اعتبارات انجام شود.

کریمی تلاش برای ثبت ایل‌راه غرب شیراز به طول ۴۰کیلومتر را از دیگر اقدامات برای صیانت از مسیرهای عشایری دانست و گفت: در طول این سال‌ها بیش از ۱۴هزار کیلومتر راه عشایری از محل منابع اعتباری مختلف ملی و استانی، مخلوط ‌ریزی، مرمت و راهگشایی شده این در حالیست که راهسازی و جاده‌سازی بر عهده وزارت راه و راهداری است و امور عشایر صرفا اعتبارات راه‌گشایی و مرمت راه‌ها و ایل‌راه‌های عشایر را دریافت می‌کند.